اولین شرط محقق بودن

"اولین شرط محقق بودن این است که در مواجهه با هر اندیشه‌ای، به سادگی از کنار آن عبور نکنیم"*، به سادگی نپذیریم و به سادگی دست رد بر سینه‌ی آن نزنیم. آن را با معلومات هر چند ناقص خود بسنجیم و سبک سنگین کنیم. اگر توانستیم دلایل قانع‌کننده‌ای برای پذیرفتن آن اقامه کنیم، آن را فعلاً بپذیریم، بدون آن‌که تعصب جاهلانه‌ای روی آن داشته باشیم. اگر دلایل را بر رد آن اندیشه برجا کردیم، آن را فعلاً مردود بدانیم، در عین این‌که احترام صاحب اندیشه را محفوظ داشته‌ایم. و اگر اندیشه برای‌مان مجهول نماید، از آن پیروی نکنیم که "لا تقف ما لیس لک به علم" (از آن‌چه که به آن علم نداری، پیروی مکن - آیه‌ی 36 سوره‌ی اسراء) تا این‌که به اهل فن آن اندیشه مراجعه کنیم و شرایط را جویا شویم؛

خواه آن اندیشه را از فرستاده‌ی خدا دریافت کنیم یا از سوی مخالف خویش.

* نقل به مضمون از کتاب "از شریعتی" – نوشته‌ی عبدالکریم سروش